مشکلات ورود سرمایه‌گذار خارجی به بورس ایران چیست؟

رامین ربیعی در گفت و گو با اقتصادنیوز، درباره ورود سرمایه گذاران خارجی به ایران گفت: اگر بخواهیم چالش‌های سرمایه‌گذاری خارجی در بازار سرمایه را به‌طور خاص بررسی کنیم متاسفانه مسائل بسیاری وجود دارد که از ضعف در عدم آشنایی برخی مدیران با مزیت‌های سرمایه‌گذاری خارجی گرفته تا وجود قوانین و مقررات پیچیده و دست و پاگیر می‌توان اشاره کرد. البته نباید بی‌انصافی کنیم و بگوییم مسوولان در رفع مشکلات مربوطه در سرمایه‌گذاری خارجی هیچ اقدامی انجام نداده‌اند.

مدیرعامل گروه فیروزه در ادامه تصریح کرد: اتفاقاً در سال‌های اخیر یعنی در یک دهه گذشته تا حدود بسیاری نگاه‌ها به این نوع سرمایه‌گذاری تغییر کرده است و حتی برخی از قوانین و مقررات بازنگری و اصلاح شده‌اند. اما همچنان با مساله عدم هماهنگی سازمان‌های مختلف با یکدیگر در زمینه پذیرش سرمایه‌گذار خارجی مواجهیم.
به طور مثال؛ سازمان بورس و اوراق بهادار بسیار راغب بوده در بازار سرمایه‌مان جذب سرمایه‌گذار خارجی داشته باشیم و حتی تا جایی که توانسته روند ورود آنها را به بورس کشورمان تسهیل کرده است. به طوری که اگر یک فرد خارجی بخواهد در بازار سهام ما اقدام به خرید و فروش کند بین یک تا دو هفته طول می‌کشد که کد سهامداری با پاسپورتش بگیرد و وارد بورس تهران شود. اما همین فرد اگر بخواهد با پاسپورت خود حساب بانکی در بانک‌های کشورمان باز کند با مشکل مواجه می‌شود.

ربیعی تصریح کرد: چراکه در بانک‌های ما افراد خارجی با پاسپورت نمی‌توانند حساب بانکی باز کنند. متاسفانه با وجود اینکه سازمان بورس ما تلاش می‌کند تا سرمایه‌گذاران خارجی وارد بازار شوند اما وجود قوانینی چون عدم امکان افتتاح حساب بانکی با پاسپورت برای سرمایه‌گذار خارجی که این مساله به بخش بانکی و بانک مرکزی برمی‌گردد باعث شده فرد سرمایه‌گذار با مشکل مواجه شود. پس چه انتظاری داریم که وقتی یک موضوع و مشکل ساده که به هماهنگی میان سازمان‌های دولتی بستگی دارد همچنان حل نشده است آن وقت سرمایه‌گذار خارجی وارد بازار ما شود و سرمایه‌گذاری انجام دهد؟ اگرچه شرکت‌هایی مانند شرکت ما که در زمینه جذب سرمایه‌گذار خارجی فعالیت می‌کند به شکلی سعی می‌کند برای این نوع مشکلات راه‌حل پیدا کند.

او افزود: شرکت ما در بخش خارجی حدود 10 سال به‌عنوان بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار خارجی در ایران در حال فعالیت است، ما در این مدت با انواع و اقسام مشکلات در راستای سرمایه‌گذاری در ایران مواجه بوده‌ایم. به طور مثال ما حتی در دریافت سود سهام برای شرکت‌های خارجی با مشکل مواجه شدیم. بسیار سختی کشیدیم تا شرکت‌های داخلی را متقاعد کنیم وقتی سرمایه‌گذار خارجی در بورس تهران سرمایه می‌آورد باید همانند سرمایه‌گذار داخلی سود سهام آن به موقع پرداخت شود.

ربیعی خاطرنشان کرد: متاسفانه چالش دیگر در زمینه سرمایه‌گذاری خارجی عدم آشنایی مدیران شرکت‌های داخلی با موضوع این نوع سرمایه‌گذاری است. اگرچه در حال حاضر با اصلاح قوانین و تلاش‌هایی که انجام شده بخشی از این مشکلات رفع شده است اما همچنان به شکل ساختاری این مشکلات وجود دارد.

این فعال بازار سرمایه افزود: مساله دیگر عدم همکاری برخی شرکت‌های بزرگ داخلی با سرمایه‌گذاران خارجی برای بازدید از آن شرکت‌هاست. به هر شکل وقتی سرمایه‌گذاری می‌خواهد در شرکتی سرمایه‌گذاری کند باید از نزدیک شرکت را ببیند و با آن آشنایی پیدا کند و بداند مدیران شرکت مربوطه چه کسانی هستند و چگونه اداره می‌شود. متاسفانه برخی شرکت‌ها در این زمینه همکاری نمی‌کنند و حتی حاضر نمی‌شوند با سرمایه‌گذار خارجی جلسه بگذارند.

ربیعی تاکید کرد: منظورم این نیست که تمام مدیران شرکت‌های بزرگ با ما همکاری نمی‌کنند. اتفاقاً بعضی از مدیران که حتی از مدیران شرکت‌های مطرح اقتصادی هستند همکاری‌های خوبی در پذیرش سرمایه‌گذار خارجی داشته و دارند اما در مقابل برخی از مدیران هم وجود دارند که علاقه‌ای به حضور سرمایه‌گذار خارجی برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌شان ندارند.

مدیرعامل گروه فیروز در ادامه در بخشی از مشکلات سرمایه گذاری در بازار سرمایه کشور، تصریح کرد: بخش عمده مشکلات سرمایه‌گذاری خارجی به این امر برمی‌گردد که سیستم زیربنایی بورس تهران به دنیا متصل نیست. یعنی تحریم‌های بین‌المللی باعث شده ما در این زمینه با مشکلات بسیاری مواجه شویم. فرض کنید همین فردا اعلام شود توافق انجام شده است و یک شرکت خارجی قرار است 200 میلیون دلار در بورس تهران سرمایه‌گذاری کند. آیا زیرساخت‌ها و زیربناهای پولی کشور این امکان را می‌دهد که این حجم بالای پولی را جذب کند. من تصور می‌کنم بانک مرکزی‌مان در صورت برداشته شدن تحریم‌ها از میزان تقاضایی که یکباره از طرف سرمایه‌گذاران خارجی به ایران هجوم بیاورد شوکه خواهد شد.

ربیعی خاطرنشان کرد: اگر قصد داریم در جهت تامین مالی صنعت و توسعه اقتصاد کشور از منبع خارجی استفاده کنیم از همین حالا باید به فکر چاره‌ای برای رفع مشکلات زیربناها و زیرساخت‌های کشور باشیم. از طرف دیگر ما با مشکل اساسی‌تر دیگری هم در این زمینه مواجهیم. اگر سرمایه‌گذار خارجی بر فرض با 200 میلیون دلار در بازار سرمایه‌مان سرمایه‌گذاری کرد و 200 میلیون دلار هم سود کرد اگر بخواهد در مجموع 400 میلیون دلار خود را به هر دلیلی از ایران خارج کند آیا بانک مرکزی ما این آمادگی را دارد که به یکباره کل این پول را به آن سرمایه‌گذار پس بدهد تا از کشور خارج شود یا خیر.

مدیرعامل گروه فیروز با تاکید بر اینکه تا مشکلات کلیدی در بازار سرمایه ما حل نشود طبیعی است که سرمایه‌گذاران خارجی با وجود علاقه بسیار برای حضور در بازار ایران حاضر به پذیرش این ریسک بالا نخواهند بود که وارد بازار بورس تهران شوند، افزود: مگر اینکه این مشکلات تک‌به‌تک بررسی شود و در مجموع دولت و نظام عزم جدی داشته باشند که پس از لغو تحریم‌ها سرمایه‌گذار خارجی در جهت توسعه و رشد اقتصادی وارد بازار سرمایه‌مان شود. شک نداشته باشید بازار سرمایه ایران برای سرمایه‌گذاران خارجی به ویژه اروپایی‌ها بسیار جذاب است چرا که در بین کشورهای نوظهور (Frontier Markets) بزرگ‌ترین بازار محسوب می‌شود و بارها ابزار علاقه کرده‌اند که در این بازار بزرگ در بین کشورهای نوظهور سرمایه‌گذاری کنند. بنابراین از حالا باید این آمادگی برای نهادهایی چون سازمان بورس و بانک مرکزی ایجاد شود تا اگر تحریم‌ها برداشته شود و درهای اقتصاد ایران به روی سرمایه‌گذاران خارجی باز شود از هجوم تقاضاها شوکه نشوند.